W Szkole Podstawowej nr 10 im. Wł. Broniewskiego w Olsztynie
od wielu lat wdrażana jest innowacja pedagogiczna, której autorką
jest Renata Pasymowska.
Nosi tytuł
„Moi Przyjaciele z Literkowa”
i dotyczy nauki ortografii w klasach I – III.
Autorski program nauczania umożliwia opanowanie wiedzy ortograficznej
w sposób przemyślany, planowy i systematyczny.
Jego dodatkowym walorem jest fakt, że wspomaga indywidualny rozwój każdego ucznia. Innowacja zakłada oddziaływanie na wiele zmysłów dziecka i odwołuje się bezpośrednio
do różnych rodzajów inteligencji reprezentowanych przez uczniów.
Realizacja programu odbywa się przez zastosowanie wielu metod aktywizujących,
a w szczególności małych form teatralnych, które mocno pobudzają wyobraźnię, ekspresję i kreatywność. W tak stworzonych warunkach nie ma mowy o nudzie, a reguły pisowni wyrazów łatwiej kotwiczą się w umyśle dziecka.
Dodatkowym walorem tego programu jest zaangażowanie rodziców do realizacji cotygodniowych projektów ortograficznych, a także włączenie ich do zajęć warsztatowych.
Nieodłącznym pośrednikiem w osiąganiu sprawności uczniów w zakresie poprawnej pisowni są maskotki – przytulanki odzwierciedlające trójwymiarowe obrazy pisanych
liter i dwuznaków języka polskiego: „u”, „ó”, „ż”, „rz”, „h”, „ch”, „sz”
nazwane przyjaciółmi z Literkowa.
ó – Próżniak i jego brat u – Otwartuś,
h – Hałasuś i jego brat ch – Cichuś,
ż – Żaruś i jego brat rz – Porządniś,
sz – Wyjatkuś
Oto krótkie zapoznanie z bohaterami innowacji
Żaruś jest zielony, ponieważ w tajemnicy całuje żaby, myśląc, że to zaklęte księżniczki
i od tego procederu właśnie zzieleniał.
Porządniś po wielkich porządkach uwielbia się kąpać w rzece, morzu i jeziorze,
stąd jest granatowy.
Próżniak uwielbia zapach i kolor różowych róż i dlatego jest różowy.
Otwartuś otwarcie przyznaje, że często się brudzi, jest sługą i pracuje w kuchni, więc czarne ubranko będzie dla niego w sam raz.
Hałasuś zajada herbatniki, które moczy w herbacie, dlatego zrobił się brązowy.
Cichuś pracuje w Agencji Ochrony, jest także mechanikiem – stąd jego czarny strój.
Wyjątkuś – sz (chodzi o wyjątkowy zapis „sz” po spółgłoskach b, d, g, j, k, p, t, w, ch)
jest najgorętszym ze wszystkich przyjaciół, pochodzi z Kapsztadu w RPA,
gdzie rośnie czerwona herbata rooibos, jego napój narodowy
i od jej picia właśnie sczerwieniał.
Przyjaciele wg koncepcji Renaty Pasymowskiej mieszkają w Literkowie – miasteczku,
w którym rzecz jasna mieszkają litery.
Ich domy znajdują się na dwóch osiedlach: Samogłosek i Spółgłosek przy ulicach jednoczących mieszkańców według różnorodnych zasad.
Najważniejsze z nich, to reguły ortograficzne,
a także problemy jakie mogą przysparzać dzieciom.
W 2017 r. został wydany podręcznik metodyczny dla nauczycieli:
„Moi przyjaciele z Literkowa. Program nauczania ortografii w klasach I – III”,
w którym Renata Pasymowska szczegółowo opisuje swój innowacyjny pomysł
i przedstawia sposoby realizacji jego zadań.
Są w nim przykładowe scenariusze zajęć dla uczniów klas I, II i III dotyczące opracowania konkretnych zasad ortograficznych, a także projekty zajęć warsztatowych dla dzieci i rodziców stanowiące formę spotkań integracyjnych.
Podręcznik zawiera również bogatą ofertę ćwiczeń, zabaw i gier ortograficznych mających na celu utrwalenie wprowadzanego zakresu słownictwa oraz reguł poprawnej pisowni. Można w nim znaleźć przykładowe dyktanda i zadania konkursowe.
W części ewaluacyjnej znajdują się opinie na temat innowacji, które wyrazili uczniowie, nauczyciele i rodzice Szkoły Podstawowej nr 10 w Olsztynie.
Podręcznik stanowi użyteczną pomoc w realizacji programu „Moi Przyjaciele z Literkowa” dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i terapeutów w całej Polsce, zwłaszcza, że współgra z podstawą programową oraz celami kształcenia
ogólnego w szkole podstawowej.
Z recenzjami dotyczącymi programu można zapoznać się na stronie: www.mojeliterkowo.pl.
W 2020 r. i 2021 r. autorka wydała podręczniki dla rodziców i uczniów klasy I, II i III
pt. „Moi przyjaciele z Literkowa w domu”.
Innowacja realizowana jest także w wielu szkołach w Polsce.
Stanowi nieodłączną część programu autorstwa Renaty Pasymowskiej:
„W Literkowie, w Cyferkowie i Nutkowie – Świat i teatr w mojej głowie”
nagrodzonego w konkursie organizowanym przez Ośrodek Rozwoju Edukacji
i prezentowanego na Zintegrowanej Platformie edukacyjnej MEN:
https://epodreczniki.pl/a/program-ze-scenariuszami-do-edukacji-wczesnoszkolnej-2/DaXPSLeIq> [dostęp 20 grudnia 2020]
Podczas realizacji programu uczniowie będą mieli niepowtarzalną okazję do:
– uważnego słuchania wielu interesujących, zabawnych i niezwykłych historyjek
o przyjaciołach z Literkowa,
– włączenia emocji do procesu zapamiętywania,
– odkrywania własnych talentów, możliwości i samego siebie,
– tworzenia wielu form wypowiedzi, swobodnych tekstów, albumów, słowników, obrazów, komiksów, wizualizacji itp.,
– realizacji samego siebie w małych formach teatralnych,
– nauczenia się swojej modalności, poznania sposobów uczenia się i samodoskonalenia,
– uczenia się “przy okazji”,
– rozwijania mowy, swobodnego wyrażania własnych myśli np. w dyskusji,
– autoprezentacji i zaprezentowania własnych dokonań,
– wychowania przez pracę we współpracy,
– filozofowania i rozważania,
– fantazjowania i dobrej zabawy,
– patrzenia z wielu perspektyw,
– samooceny i oceny koleżeńskiej,
– doświadczania mocy sprawczej, którą mają maskotki reprezentujące wszystkich przyjaciół z Literkowa,
Nauczyciele skorzystają z:
– gotowego programu zgodnego z podstawą programową,
– wielu ciekawych rozwiązań metodycznych do nauczania ortografii, w których zastosowane zostały różnorodne metody i formy pracy,
– opracowanych instrukcji zadań domowych,
– propozycji scenariuszy teatralnych i spotkań integracyjnych,
– przykładów ćwiczeń utrwalających zestawy słownictwa z określoną trudnością ortograficzną,
– gier i zabaw ortograficznych,
– tekstów dyktand dopasowanych do konkretnych historyjek,
– zaproponowanych zadań konkursowych,
– pośrednika w dochodzeniu do sprawności ortograficznej jakim są maskotki – przytulanki.
Będą wspólnie z dziećmi bawić się ortografią, cieszyć się sukcesami uczniów i własnymi. Zyskają pewność, że ich podopieczni są gotowi do bezpiecznego przejścia w kolejny etap edukacyjny.
Rodzice uczniów objętych programem:
– wspólnie z własnym dzieckiem stworzą domowy warsztat pracy,
– wdrożą swoje pociechy do systematyczności i obowiązkowości,
– będą mieli niepowtarzalną okazję poznać nowe zabawy i gry ortograficzne,
– oddadzą własnemu dziecku to, czego ono najbardziej potrzebuje, a jest bezcenne: zainteresowanie i czas,
– przez podarowanie maskotki – przyjaciela z Literkowa w naturalny sposób podtrzymają jego zainteresowanie nauką ortografii,
– będą mogli w namacalny sposób doświadczyć sukcesu własnego dziecka i w nim w pełni uczestniczyć.
Nieodłącznym atrybutem programu „Moi przyjaciele z Literkowa” są atestowane, trójwymiarowe maskotki o imionach Próżniak (ó), Otwartuś (u), Żaruś (ż), Porządniś (rz), Hałasuś (h), Cichuś (ch) i Wyjątkuś (sz) obrazujące litery i dwuznaki.
Wykonuje je zgodnie z autorskim projektem profesjonalna firma o profilu edukacyjnym.
Można je zamówić wyłącznie za pośrednictwem strony internetowej: www.mojeliterkowo.pl.
Klasa III a i przyjaciele z Literkowa
